W dyskusji nad tym czym jest w istocie trzeci sektor i co (jakie organizacje) determinują jego znaczenie zwracałem uwagę na małe, oddolne organizacje (grass roots), bez których cały ekosystem społeczeństwa obywatelskiego nie może istnieć (Kliknij). Teraz na ngo.pl ukazał się artykuł Jacka Olejarza, Natalii Kwiatkowskiej „7 najważniejszych zmian w prawie w 2025, które musisz znać, jeśli prowadzisz organizację pozarządową” (Kliknij). Wydaje się, że na tym przykładzie można pokazać jak wybiórcze jest spojrzenie na sektor pozarządowy. Spróbujemy zobrazować to po kolei. Tu zastrzeżenie w danych statystycznych będę się powoływał na raport „2021 Kondycja organizacji pozarządowych” Stowarzyszenie Klon/Jawor Warszawa 2022.

1. E-doręczenia

dotyczy tylko organizacji prowadzących działalność gospodarczą ( czyli ok. 12% organizacji)

2. Zmiany w uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (UEPIK)

dotyczą w 2025 tylko organizacji mających ponad 100 000 zł przychodów rocznie (czyli 29% organizacji),

3. Dostępność towarów i usług zgodnie z Dyrektywą EAA

dotyczy podmiotów gospodarczych z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw – tu zawsze może pojawić się niebezpieczeństwo, tak jak np. przy PPK, że ktoś zechce włączyć małe organizacji (nie prowadzących działalności gospodarczej) do podmiotów zobowiązanych.

4. Podatki

dotyczy tylko organizacji płacących podatek od nieruchomości lub posiadających bardzo wysokie obroty. O CIT nie wspominam bo to jeszcze „palcem na wodzie pisane”…

5. Wzrost minimalnego wynagrodzenia

dotyczy przede wszystkim organizacji zatrudniający stały zespół, czyli 43 % z nich (przy czym 19 % zatrudnia na umowę o pracę, a 24 % zatrudnia na inne umowy). Częściowo także kolejnych 22 %, które zlecają płatną pracę sporadycznie na umowy zlecenia (bo przy dziele nie ma stawki godzinowej).

6. Nowe zasady zatrudniania cudzoziemców

j.w. tylko pewnie znacznie mniej, bo wiele organizacji nie zatrudnia cudzoziemców

7. Dyrektywa CSRD a współpraca z sektorem prywatnym

nie dotyczy fundacji i stowarzyszeń

Tak oto z 7 najważniejszych zmian żadna nie dotyczy większości organizacji (poza może corocznym wzrostem minimalnego wynagrodzenia, ale do tego zdążyliśmy się przyzwyczaić). Więcej, w części dotyczą, tylko ich niewielkiej części. Oczywiście w 2024 weszły też inne zmiany, opisane w podsumowaniu, czyli np.

8. Ochrona małoletnich

tu trudno oszacować procent organizacji, które pracują z dziećmi i młodzieżą, bo pewnie jest ich więcej niż deklarowane 74 %. To niewątpliwie zmiana, która wpłynęła na działania wielu organizacji.

9. Ustawa o sygnalistach

„Obowiązek przyjęcia takiej procedury będą miały organizacje, które na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku zatrudniają co najmniej 50 osób. Co istotne, do liczby 50 osób wykonujących pracę na rzecz organizacji wlicza się pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudniają do tej pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia” (Kliknij).

Nie jest moją intencją sugerować, że małe organizacje mają mało formalności. Wręcz przeciwnie, mają ich za dużo. Jednak często szukamy trudności, z którymi borykają się małe organizacje, nie tam, gdzie są one dla nich najdokuczliwsze.